Adakah Vandalisme Satu Masalah Sosial yang Serius?

Vandalisme merujuk kepada perbuatan merosakkan atau memusnahkan harta awam dan swasta secara sengaja. Walaupun sesetengah pihak menganggapnya sebagai kesalahan kecil, realitinya vandalisme memberi implikasi besar terhadap masyarakat.

Di Sarawak, vandalisme terhadap utiliti dan telekomunikasi meningkat pada kadar yang mengganggu. Kerugian akibat perbuatan ini bukan sahaja membebankan syarikat penyedia utiliti tetapi juga menjejaskan keselamatan dan kesejahteraan rakyat.

Statistik menunjukkan jumlah kes vandalisme utiliti di Sarawak melonjak daripada 521 pada tahun 2022 kepada 1,406 kes pada 2023, bersamaan peningkatan 170%.

Jumlah kerugian pula dianggarkan sekitar RM20 juta, dengan sektor telekomunikasi mengalami 1,079 kes bernilai RM15.8 juta manakala bekalan elektrik terjejas dengan 266 kes bernilai RM3.6 juta (MUT. Sarawak, 2024). Fenomena ini jelas menunjukkan bahawa vandalisme bukan isu remeh tetapi masalah sosial yang serius.

Sejarah dan Konteks Sosial di Sarawak

Masalah vandalisme di Sarawak tidak muncul secara tiba-tiba. Beberapa dekad lalu, kes kecurian kabel tembaga sudah dilaporkan, terutama di kawasan bandar besar seperti Kuching, Miri, dan Sibu.

Namun, dalam era Revolusi Industri 4.0, apabila lebih banyak infrastruktur digital dipasang, kesan vandalisme menjadi lebih ketara.

Kerosakan kabel internet, pencurian penutup besi longkang, serta pemusnahan lampu jalan memberi kesan kepada usaha pembangunan ekonomi digital negeri.

Vandalisme juga sering berlaku di kawasan luar bandar, di mana pemantauan terhad, menjadikan kabel elektrik dan telekomunikasi mudah menjadi sasaran.

Perbuatan ini bukan sahaja merosakkan harta benda tetapi turut membantutkan usaha kerajaan dalam memperluas akses internet dan tenaga kepada komuniti pedalaman.

Faktor Penyumbang kepada Vandalisme

Vandalisme di Sarawak mempunyai pelbagai faktor penyumbang, antaranya:

1. Faktor Ekonomi. Kecurian kabel tembaga dan logam berlaku kerana wujudnya pasaran gelap yang membeli bahan tersebut. Individu tertentu melihat peluang keuntungan cepat melalui perbuatan merosakkan infrastruktur awam.
2. Faktor Sosial. Kurangnya kesedaran sivik dalam kalangan masyarakat menyebabkan ada yang tidak memandang serius perbuatan merosakkan kemudahan awam. Dalam kes tertentu, penglibatan belia dalam vandalisme berpunca daripada pengaruh rakan sebaya atau rasa tidak puas hati terhadap pihak berkuasa.
3. Kekurangan Pemantauan. Kawasan terpencil atau utiliti yang kurang dipantau menjadi sasaran mudah. Kekurangan kamera pengawasan, sistem keselamatan atau rondaan meningkatkan risiko kejadian.
4. Nilai Budaya dan Pendidikan. Pendidikan sivik yang lemah serta sikap tidak peduli (apathy) dalam kalangan masyarakat mengukuhkan persepsi bahawa merosakkan harta awam bukan satu kesalahan besar.

Kajian Kes: Vandalisme Utiliti di Sarawak

Pada tahun 2023, Sarawak Energy melaporkan kerugian besar apabila kabel bawah tanah di kawasan Samarahan dan Bintulu dimusnahkan.

Insiden ini mengakibatkan gangguan bekalan elektrik yang berjam-jam, menjejaskan operasi perniagaan, sekolah, dan rumah sakit (Sarawak Energy, 2024).

Selain itu, syarikat telekomunikasi merekodkan ratusan kes kecurian bateri stesen pemancar, yang menyebabkan liputan internet terganggu.

Kerosakan ini bukan sahaja merugikan syarikat telekomunikasi tetapi juga menjejaskan akses rakyat kepada perkhidmatan digital penting seperti e-dagang, pembelajaran dalam talian dan teleperubatan.

Implikasi Sosial dan Ekonomi Jangka Panjang

Vandalisme memberi kesan mendalam terhadap pembangunan sosial dan ekonomi. Antaranya:

– Gangguan kepada pembangunan digital. Sarawak bercita-cita menjadi negeri maju menjelang 2030 dengan agenda ekonomi digital. Namun, kerosakan infrastruktur telekomunikasi boleh menghalang capaian internet berkualiti tinggi.

– Kos pembaikan tinggi. Kos menggantikan kabel, lampu, dan bateri stesen telekomunikasi menelan jutaan ringgit. Wang ini sepatutnya boleh dilaburkan dalam projek pembangunan lain.

– Keselamatan awam. Vandalisme terhadap sistem elektrik berpotensi menyebabkan kebakaran, renjatan elektrik, atau kemalangan maut.

– Imej negeri. Pelabur asing mungkin hilang keyakinan jika masalah vandalisme dianggap tidak terkawal.

Respons dan Solusi yang Diuji

1. Kempen Kesedaran. Kerajaan negeri melancarkan Kempen Pencegahan Vandalisme terhadap Kemudahan Utiliti dan Telekomunikasi pada 2024, bertujuan mendidik masyarakat mengenai kesan buruk perbuatan ini (Bernama, 2024).
2. Penguatkuasaan Undang-undang. Terdapat cadangan memperketat undang-undang dengan mengenakan hukuman lebih berat terhadap pesalah vandalisme utiliti, termasuk hukuman penjara dan denda tinggi (Sarawak Tribune, 2024).
3. Penggunaan Teknologi. Pemasangan kamera litar tertutup (CCTV), sensor kabel, serta sistem penggera automatik sedang diuji untuk mengesan pencerobohan lebih awal (Sarawak Energy, 2024).
4. Kerjasama Rentas Agensi. Kerajaan negeri, syarikat utiliti, polis, dan komuniti bekerjasama dalam memantau kawasan panas serta melaporkan aktiviti mencurigakan.

Penilaian Keberkesanan dan Cabaran

Walaupun langkah pencegahan sudah dilaksanakan, beberapa cabaran perlu diakui:

– Kos tinggi. Pemasangan CCTV atau sistem sensor memerlukan perbelanjaan besar dan penyelenggaraan berterusan.

– Kawasan luar bandar. Sarawak mempunyai geografi yang luas, menjadikan pengawasan menyeluruh sukar.

– Isu sosial. Hukuman semata-mata tidak mencukupi jika tidak digabungkan dengan pendidikan sivik dan program komuniti.

– Data terhad. Tiada kajian longitudinal yang menyeluruh untuk menilai keberkesanan kempen pencegahan dalam mengurangkan kadar vandalisme.

Cadangan Berasaskan Bukti

1. Pendidikan Sivik Berterusan. Masukkan modul kesedaran sivik berkaitan menjaga harta awam ke dalam kurikulum sekolah.
2. Program Komuniti. Galakkan komuniti setempat menjadi “mata dan telinga” dengan mewujudkan kumpulan pengawas infrastruktur kampung.
3. Restorative Justice. Pesalah muda diberi peluang membaiki kerosakan atau terlibat dalam khidmat masyarakat, selain hukuman formal.
4. Teknologi Pintar. Fokus kepada pemasangan teknologi di lokasi berisiko tinggi sebagai langkah kos-efektif.
5. Kerjasama Strategik. Agensi penguatkuasaan, institusi pendidikan, dan sektor swasta perlu berkongsi data dan maklumat insiden untuk tindakan pantas.

Kesimpulan

Berdasarkan bukti semasa, vandalisme di Sarawak merupakan masalah sosial yang serius dengan implikasi ekonomi, keselamatan, dan pembangunan jangka panjang.

Inisiatif seperti kempen kesedaran, penguatkuasaan undang-undang yang lebih ketat, serta penggunaan teknologi pintar sudah menunjukkan haluan yang betul.

Keberkesanan penyelesaian ini bagaimanapun bergantung pada penglibatan aktif semua pihak kerajaan, syarikat utiliti, komuniti, dan individu. Hanya melalui usaha bersepadu, vandalisme dapat ditangani secara mampan, sekali gus memastikan pembangunan Sarawak menuju masa depan digital yang lebih selamat dan inklusif.

Rujukan

BERNAMA. (2024, March 7). Sarawak Mahu Undang-undang Lebih Tegas Tangani Vandalisme Utiliti – Abang Johari. BERNAMA. https://www.bernama.com/bm/news.php?id=2313960

Combating Vandalism In Sarawak | Sarawak Tribune. (2024, July 4). New Sarawak Tribune. https://www.sarawaktribune.com/combating-vandalism-in-sarawak/

Julaihi: Sarawak lost RM20 mln to utility infrastructure vandalism in 2022-2023. (2024, April 29). https://mut.sarawak.gov.my/web/subpage/news_view/661

Sarawak Energy – Power To Grow. (2024). Sarawak Energy. https://www.sarawakenergy.com/sarawaks-battle-against-vandalism-stricter-enforcement-proposed

The Star Online. (2024, August). 1,492 cases of telco cable theft, vandalism reported as of Q1 2024. The Star. https://www.thestar.com.my/news/nation/2024/08/01/1492-cases-of-telco-cable-theft-vandalism-reported-as-of-q1-2024?