Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, kehidupan rakyat Malaysia telah mengalami perubahan dengan ketara dengan kenaikan harga barang keperluan asas seperti beras, minyak masak sehinggalah sayur-sayuran.
Malah, kos pengangkutan turut meningkat akibat tekanan global, manakala gaji ramai pekerja masih tidak seiring dengan kenaikan kos sara hidup.
Di bandar, keluarga muda terpaksa mengoptimumkan perbelanjaan, memilih rumah lebih kecil dan menjadualkan semula perancangan kewangan.
Sementara itu, di kawasan luar bandar serta pedalaman Sabah dan Sarawak, masalah kekurangan infrastruktur, kos logistik tinggi dan akses terhad kepada peluang ekonomi menjadi beban berpanjangan.
Dalam suasana inilah Belanjawan Persekutuan 2026 memperkenalkan Ikhtiar MADANI Untuk Rakyat sebagai satu pendekatan penyelesaian menyeluruh.
Program ini tidak digerakkan dari atas ke bawah semata-mata, sebaliknya mengembalikan kuasa kepada rakyat di peringkat kampung untuk menentukan projek ekonomi mengikut potensi masing-masing.
Merujuk ucapan Belanjawan Madani Keempat Tahun 2026, Kerajaan Persekutuan memperuntukkan RM1 bilion pada tahun 2026 bagi memperhebat pelaksanaan Ikhtiar MADANI dan menyokong ekonomi komuniti di seluruh negara.
Peruntukan ini bukan dibuat sewenang-wenangnya, sebaliknya disandarkan pada rekod pencapaian kukuh sejak 2024 yang menyaksikan lebih 9,500 projek komuniti berjaya dilaksanakan.
Kejayaan model ini terserlah melalui contoh seperti Kampung Sungai Protan di Perak, yang menggunakan dana Sejati MADANI untuk membangunkan kolam memancing berkualiti sehingga mampu menjana pendapatan luar biasa mencecah RM90,000 sebulan bagi komuniti pedesaan.
Kampung Sungai Gulang-Gulang di Selangor pula mencipta peluang melalui projek semaian benih kelapa varieti tempatan, menghasilkan RM25,000 sebulan.
Di Terengganu, Kampung Hiliran Jejawi berjaya menjana RM40,000 melalui pemprosesan santan, kerisik dan kelapa parut, manakala Kampung Abi di Perlis memperoleh sekitar RM15,000 sebulan melalui pembuatan ketupat palas dan makanan sejuk beku.
Semua angka ini membuktikan bahawa apabila komuniti diberi peluang, sokongan, dan sedikit modal, sudah pasti mereka mampu menjana ekonomi sendiri, membina keyakinan dan memperkukuh identiti kampung secara kolektif.
Inilah intipati pendekatan berorientasikan penyelesaian dengan melihat masalah, mencari konteksnya, menilai bukti dan menonjolkan model yang boleh ditiru oleh komuniti lain di Malaysia.
Justeru, Program Sejati MADANI untuk tahun 2026 disusun bukan hanya untuk meneruskan kejayaan sedia ada, tetapi untuk melahirkan generasi baru yang memimpin ekonomi lokal.
Dengan dana meningkat, program ini kini turut melibatkan anak muda melalui projek seperti mesin layan diri, pertanian moden dan sistem pengairan baja (fertigasi).
Langkah ini penting kerana kajian mendapati generasi muda luar bandar semakin meninggalkan kampung akibat kekurangan peluang.
Membawa masuk unsur keusahawanan moden ke kampung bukan sahaja mengurangkan penghijrahan, tetapi menjadikan kampung tempat membina masa depan dan bukan sekadar nostalgia.
Peranan kepimpinan negara turut diberi tumpuan melalui pelaksanaan Kampung Angkat MADANI dan Sekolah Angkat MADANI.
Sasaran tahun hadapan meningkat kepada 500 kampung dan 1,500 sekolah, dengan penglibatan langsung Perdana Menteri, Ketua Setiausaha Negara dan pegawai kanan kerajaan.
Langkah ini menunjukkan satu bentuk komitmen pentadbiran yang luar biasa untuk memahami akar permasalahan rakyat sebelum mencadangkan penyelesaian.
Sektor swasta pula memainkan peranan melalui program Sejahtera MADANI yang setakat ini telah mengumpul dana RM120 juta untuk menoktahkan kemiskinan tegar.
Galakan potongan cukai pendapatan kepada para penyumbang memperlihatkan bahawa penyelesaian masalah kemiskinan bukan sekadar tanggungjawab kerajaan, tetapi merupakan usaha kolektif yang turut dipikul oleh syarikat, individu dan komuniti.
Selain aspek ekonomi, Ikhtiar MADANI juga menyentuh infrastruktur asas di mana ia merupakan faktor yang sangat kritikal bagi Sarawak.
Walaupun ekonomi Sarawak berkembang pesat dalam beberapa tahun terakhir, cabaran pedalaman seperti ketiadaan lampu jalan, kesukaran mendapat akses elektrik dan kos bekalan asas masih membataskan banyak kampung.
Kejayaan awal Solar MADANI yang telah memasang 4,000 lampu solar di Sabah kini diperluas ke kampung di seluruh negara.
Perkara ini amat relevan untuk Sarawak, negeri yang mempunyai kawasan geografi luas dengan banyak kawasan luar bandar yang belum sepenuhnya menikmati infrastruktur moden.
Lampu solar bukan sekadar sumber cahaya, tetapi membantu menjimatkan kos keluarga, meningkatkan keselamatan, memudahkan anak-anak belajar pada waktu malam, serta menggerakkan pelbagai aktiviti komuniti selepas gelap.
Dalam konteks nasional, Ikhtiar MADANI lahir sebagai hasil langsung reformasi subsidi negara, di mana penstrukturan semula termasuk pembetulan subsidi pukal yang tidak adil dan kerap bocor kepada golongan tidak layak, telah menjimatkan sekitar RM15.5 bilion setahun.
Sebahagian besar daripada penjimatan ini kini dialihkan kepada rakyat dalam bentuk pemberdayaan ekonomi, bukannya perbelanjaan kerajaan yang tidak produktif.
Ini membuktikan bahawa perubahan dasar yang sukar seperti penstrukturan subsidi, boleh diterima dan memberi manfaat apabila pelaksanaan dan penjelasannya telus serta bukti manfaatnya jelas kepada rakyat.
Jika dilihat dari sudut yang lebih menyeluruh, Ikhtiar MADANI merangkumi beberapa komponen asas yang menjadikannya satu penyelesaian yang berkesan.
Masalah yang wujud telah dikenal pasti dengan tepat, termasuk ketirisan subsidi, jurang pembangunan yang ketara, peluang ekonomi yang tidak seimbang, penghijrahan belia dari kampung ke bandar, serta ketiadaan penyampaian yang berkesan di kawasan pedalaman.
Bukti terhadap keberkesanan pendekatan ini turut diperlihatkan melalui pelaksanaan ribuan projek yang membawa peningkatan nyata kepada pendapatan kampung, penjimatan sebenar dalam penggunaan subsidi, sokongan aktif daripada sektor swasta, serta penyertaan anak muda yang semakin berkembang.
Penyelesaian yang diperkenalkan juga telah diuji dan terbukti berkesan melalui model pembangunan kampung yang bukan sahaja menjana pendapatan tetapi turut melibatkan komuniti, memberdayakan belia, dan menggunakan teknologi solar secara inovatif.
Potensi inisiatif ini kemudian diperluas dengan skala yang lebih besar, bermula daripada penggunaan lampu solar yang mula diperkenalkan kepada ribuan kampung, pengembangan kampung angkat daripada beberapa lokasi kepada ratusan, dan perluasan projek ekonomi daripada beberapa lokasi kepada ribuan komuniti.
Dengan langkah ini, Ikhtiar MADANI berjaya menunjukkan kemampuan untuk membawa transformasi yang menyeluruh, mampan, dan memberi impak nyata kepada setiap lapisan komuniti.
Bagi rakyat di Sarawak, ini membuka peluang besar kerana banyak kampung di pedalaman Sarawak mempunyai potensi ekonomi tersendiri.
Misalnya ladang lada hitam, kopi liberika, kraf tangan etnik, akuakultur sungai, pelancongan desa, orkid hutan dan madu kelulut yang selama ini terhad oleh kekurangan modal, sokongan teknikal dan akses pasaran.
Jika model Ikhtiar MADANI diterapkan dengan kaedah yang sama di Borneo, Sarawak berpotensi menjadi antara negeri paling berjaya dalam program ini.
Akhirnya, Ikhtiar MADANI bukan sekadar program bantuan atau projek kampung, tetapi juga adalah sebuah rangka penyelesaian nasional yang menggunakan penjimatan negara untuk memperbaiki hidup rakyat secara kolektif dan berterusan.
Ia membuktikan bahawa dasar fiskal berdisiplin boleh hidup sebagai manfaat rakyat, bahawa komuniti mampu memimpin ekonomi mereka sendiri;
Sementara, pembangunan luar bandar khususnya di Sabah dan Sarawak, boleh benar-benar dipercepatkan apabila kerajaan memberi ruang dan sokongan.
Jika ia dilaksanakan dengan konsisten dan telus, Ikhtiar MADANI mampu menjadi titik perubahan yang mengangkat martabat komuniti, menghapuskan kemiskinan tegar, memulihkan ekonomi luar bandar, dan mengembalikan keyakinan rakyat bahawa negara ini tetap berpihak kepada mereka yang memerlukan.
